Loạn năng khớp thái dương hàm: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị
Loạn năng khớp thái dương hàm là một trong những rối loạn vùng mặt hàm phổ biến nhưng thường bị bỏ qua hoặc chẩn đoán nhầm. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng ăn nhai, phát âm mà còn gây đau mỏi vùng đầu mặt, thậm chí tác động tới chất lượng cuộc sống.
Hiểu đúng về loạn năng khớp thái dương hàm, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách điều trị, sẽ giúp bạn phòng tránh cũng như có hướng xử lý hiệu quả.
1. Loạn năng khớp thái dương hàm là gì?
Loạn năng khớp thái dương hàm (Temporomandibular Joint Disorder - TMD) là thuật ngữ dùng để chỉ các rối loạn ảnh hưởng đến chức năng của khớp thái dương hàm - khớp nối giữa xương hàm dưới và hộp sọ.
Rối loạn này có thể bao gồm một hoặc nhiều vấn đề như:
- Đau cơ nhai, đau khớp.
- Rối loạn chuyển động của khớp.
- Đĩa khớp bị trượt, lệch vị trí.
- Có tiếng kêu khi há hoặc ngậm miệng.
Tình trạng loạn năng khớp thái dương hàm không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng nếu kéo dài có thể dẫn đến biến chứng như viêm khớp thái dương hàm, lệch mặt, rối loạn khớp cắn...
2. Nguyên nhân gây loạn năng khớp thái dương hàm
Nghiến răng và siết chặt răng (Bruxism, Clenching)
Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương khớp thái dương hàm. Thói quen này có thể xảy ra vào ban đêm khi ngủ hoặc trong lúc căng thẳng, khiến cơ hàm luôn trong trạng thái co cứng, dẫn đến đau nhức và mỏi hàm.
Một số công việc hoặc một số môn thể thao khi chơi có thể gây nên tình trạng này như tập gym, đánh golf, boxing,...
Cắn má, cắn lưỡi, ngậm đồ vật
Hành động này gây áp lực lên khớp hàm và có thể dẫn đến viêm đau kéo dài.
Ăn nhai một bên quá nhiều
- Khi nhai thức ăn chủ yếu bằng một bên hàm, áp lực lên khớp thái dương hàm sẽ không được phân bổ đồng đều, gây mất cân bằng và làm tăng nguy cơ rối loạn khớp.
Cắn hoặc nhai đồ vật cứng
- Những thói quen như cắn bút, mở nắp chai bằng răng, nhai đá lạnh hoặc nhai thức ăn quá cứng có thể làm tổn thương khớp thái dương hàm và men răng.
Tư thế đầu, cổ sai lệch
- Ngồi làm việc sai tư thế, cúi đầu sử dụng điện thoại trong thời gian dài, hoặc ngủ không đúng tư thế có thể làm căng cơ vùng cổ và hàm, gây đau khớp thái dương hàm.
- Ngoài ra, thói quen tựa cằm lên tay hoặc nằm sấp khi ngủ có thể làm mất cân bằng, gây áp lực lên một bên khớp dẫn đến lệch hàm
Há miệng quá lớn hoặc đột ngột
- Há miệng quá rộng khi ngáp, la hét hoặc ăn thức ăn quá to có thể làm lệch hoặc trật khớp thái dương hàm.
Căng thẳng, stress kéo dài
- Căng thẳng làm tăng nguy cơ siết chặt răng hoặc nghiến răng vô thức, khiến khớp thái dương hàm bị quá tải.
Chấn thương vùng hàm mặt
- Những cú va chạm mạnh vào vùng hàm hoặc chấn thương cổ có thể làm ảnh hưởng đến khớp thái dương hàm, gây viêm và đau.
3. Triệu chứng loạn năng khớp thái dương hàm
Loạn năng khớp thái dương hàm (TMD) là một tình trạng ảnh hưởng đến khớp thái dương hàm, các cơ nhai và các cấu trúc liên quan. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến gây đau vùng hàm mặt, nhưng không phải ai cũng nhận biết được bệnh lý này một cách kịp thời.
Dưới đây là những triệu chứng điển hình giúp bạn phát hiện sớm và có hướng xử lý phù hợp.
Đau vùng khớp thái dương hàm
Vị trí đau: Xuất hiện tại khớp thái dương hàm, vùng trước tai hoặc lan rộng đến đầu, cổ và vai. Cường độ đau: Thường tăng lên khi nhai, nói chuyện nhiều hoặc há miệng lớn.
Tiếng kêu khớp khi cử động hàm
Khi mở hoặc ngậm miệng, bạn có thể nghe thấy tiếng lục cục, răng rắc phát ra từ khớp.
Hạn chế cử động hàm
Khó há miệng rộng, cảm giác hàm bị cứng, không linh hoạt. Có thể gặp tình trạng lệch hàm khi há miệng.
Hiện tượng khóa hàm
Hàm bị kẹt ở một vị trí nhất định, có thể là mở hoặc đóng, gây khó khăn trong sinh hoạt.
Cảm giác mỏi cơ nhai
Sau khi nhai hoặc nói nhiều, bạn có thể cảm thấy cơ vùng hàm bị mệt mỏi, căng cứng. Một số trường hợp còn có hiện tượng co cứng cơ nhai, khiến cử động hàm trở nên đau đớn hơn.
Các triệu chứng liên quan khác
- Đau đầu, đau tai: Đặc biệt là đau đầu kiểu căng thẳng, đau quanh vùng tai mà không có vấn đề về tai mũi họng.
- Ù tai, chóng mặt: Một số nghiên cứu cho thấy mối liên hệ giữa TMD và hiện tượng ù tai, chóng mặt.
- Đau cổ, đau vai: Cơn đau có thể lan đến vùng cổ và vai, gây cảm giác căng cứng, khó chịu.
Thực tế triệu chứng loạn năng khớp thái dương hàm có thể nhầm lẫn với nhiều bệnh lý khác, dưới đây là video tư vấn của Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng về loạn năng khớp thái dương hàm để bạn đọc tham khảo:
4. Điều trị loạn năng khớp thái dương hàm
Việc điều trị loạn năng khớp thái dương hàm cần được cá nhân hóa theo từng nguyên nhân và mức độ tổn thương khớp. Dưới đây là các phương pháp được áp dụng phổ biến:
4.1. Điều trị bảo tồn
Là phương pháp đầu tay, được ưu tiên trong giai đoạn sớm hoặc trung bình.
- Chườm ấm hoặc lạnh vùng hàm để giảm đau và viêm.
- Tập vận động khớp hàm nhẹ nhàng, theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
- Massage cơ nhai, vật lý trị liệu giúp thư giãn cơ.
- Đeo máng nhai để giảm áp lực lên khớp.
- Sử dụng thuốc: giảm đau, giãn cơ, thuốc kháng viêm không steroid theo chỉ định.
4.2. Can thiệp chuyên sâu
Khi điều trị bảo tồn không mang lại hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định:
- Tiêm thuốc trực tiếp vào khớp (corticosteroid, hyaluronic acid).
- Nội soi khớp: Làm sạch khớp, loại bỏ mô viêm.
- Phẫu thuật chỉnh hình khớp hàm: Áp dụng cho những trường hợp lệch hàm, trật đĩa khớp nặng hoặc thoái hóa nặng.
4.3. Điều chỉnh nguyên nhân nền
Nếu loạn năng do sai lệch khớp cắn hoặc mất răng, cần điều trị nha khoa chỉnh nha, làm răng giả hoặc bọc sứ thẩm mỹ lại. Trong trường hợp do bệnh lý toàn thân (viêm khớp, lupus...),điều trị bệnh nền là bước bắt buộc.
Tại Nha khoa Trẻ, điều trị loạn năng khớp thái dương hàm được cá nhân hóa với công nghệ hiện đại, nổi bật là Modjaw 4D - giải pháp tiên tiến từ Pháp cho phép mô phỏng chuyển động hàm dưới theo thời gian thực. Nhờ đó, bác sĩ dễ dàng phát hiện sai lệch khớp cắn và lên kế hoạch điều trị chính xác, từ niềng răng đến phục hồi chức năng hàm.
Trực tiếp thực hiện và giám sát điều trị là Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng - Trưởng phòng khám, chuyên gia chỉnh nha hàng đầu từng tu nghiệp tại Đức. Với kinh nghiệm vững chắc và công nghệ cao, phương pháp tại Nha khoa Trẻ mang lại hiệu quả rõ rệt, giúp người bệnh cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống.
- Xem thêm video: 4 bài tập đơn giản tại nhà hỗ trợ điều trị loạn năng khớp thái dương hàm.
- Người chia sẻ: Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng
5. Một số lưu ý giúp ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị
- Tránh nhai một bên kéo dài, hạn chế ăn thức ăn cứng.
- Không há miệng quá lớn, tránh mở miệng đột ngột.
- Ngủ đủ giấc, giảm stress.
- Tập các bài tập thư giãn cơ hàm hàng ngày.
- Tái khám định kỳ nếu đang điều trị rối loạn khớp.
Loạn năng khớp thái dương hàm là một tình trạng phức tạp nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện và điều trị đúng cách. Việc hiểu rõ nguyên nhân, nhận diện triệu chứng sớm và tuân thủ điều trị sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng, bảo vệ sức khỏe răng hàm mặt cũng như chất lượng sống về lâu dài.
Nếu bạn đang nghi ngờ mình gặp tình trạng loạn năng khớp thái dương hàm, đừng chần chừ - hãy thăm khám tại đơn vị chuyên khoa Răng Hàm Mặt hoặc chuyên khoa khớp để được tư vấn kịp thời.