Chụp X-quang khớp thái dương hàm: Mục đích và quy trình

Thông qua hình ảnh chụp X-quang khớp thái dương hàm, bác sĩ sẽ khảo sát được tình trạng thực tế của khớp thái dương hàm, từ đó đưa ra được giải pháp điều trị phù hợp. 

1. Bệnh lý viêm khớp thái dương hàm (TMJ)

Viêm khớp thái dương hàm không phải là bệnh lý hiếm gặp, nó gây ảnh hưởng rất lớn đến khả năng ăn uống và sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Dù không phải là bệnh lý nguy hiểm đến tính mạng nhưng về lâu dài viêm khớp thái dương hàm tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ đối với sức khỏe toàn thân như: gây đau răng, đau đầu, đau mỏi vai gáy, ù tai, chóng mặt, ảnh hưởng đến thính giác,…

1.1 Viêm khớp thái dương hàm là gì?

Viêm khớp thái dương hàm là tình trạng viêm ở khớp nối giữa xương hàm dưới và xương sọ (thái dương). Khớp này giúp mở và đóng miệng, vì vậy khi nó bị tổn thương hoặc viêm, người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc ăn uống hoặc nói chuyện. 

Khớp thái dương hàm là một trong những thành phần của bộ máy nhai, cùng răng và cơ nhai hoạt động ổn định, đóng mở nhịp nhàng khi ăn nhai, nói và nuốt. Nếu bất kỳ một thành phần nào xảy ra trục trặc thì sẽ dẫn đến hậu quả rối loạn chức năng.

Bệnh lý này có thể gặp phải ở mọi lứa tuổi, tỷ lệ mắc bệnh cao nhất là ở độ tuổi dậy thì. Tuy phổ biến nhưng lại ít người hiểu biết về bệnh lý viêm khớp thái dương hàm, các triệu chứng cũng như mức độ ảnh hưởng của bệnh lý.

1.2 Dấu hiệu nhận biết viêm khớp thái dương hàm

Viêm khớp thái dương hàm xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng phổ biến nhất là do nhiễm khuẩn, thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp (chiếm tới 50%). Nguyên nhân khác có thể do chấn thương, tai nạn, mỏi cơ khớp, nghiến răng, tuổi tác,…

Để nhận biết bệnh rối loạn chức năng khớp thái dương có thể thông qua các dấu hiệu như sau:

• Đau khớp thái dương hàm (đau ở vị trí trước tai)
• Đau cơ hàm và các cơ liên quan
• Tiếng kêu khớp lục cục khi há miệng
• Há miệng bị giới hạn, há miệng bị lệch sang bên
• Đau vùng má, đau đầu
• Cảm giác đau tăng lên khi vận động khớp để ăn nhai, há miệng, nói chuyện
• Đau trong tai, ù tai, giảm thính lực, rối loạn thăng bằng
• Chảy nước mắt, đau sau hốc mắt
• Cảm giác nóng bỏng, châm chích vùng mũi – hầu,...

Tùy vào mức độ nặng nhẹ của bệnh lý mà các triệu chứng là khác nhau. Ban đầu chỉ đau nhẹ và nhiều người không chú ý tới, phải đến khi đau nhức nặng ảnh hưởng tới cuộc sống mới đi khám và điều trị. Nếu viêm khớp nặng cần phải phẫu thuật khớp thái dương hàm. 

2. Mục đích chụp X-quang khớp thái dương hàm

Đối với các trường hợp nghi ngờ mắc bệnh liên quan đến viêm khớp thái dương hàm thì chụp X-quang là cần thiết để hỗ trợ chẩn đoán. Chụp X-quang Conebeam CT 3D giúp khảo sát:

• Tình trạng lồi cầu xương hàm dưới và hõm khớp
• Vị trí lồi cầu trong hõm khớp.

Ngoài ra để khảo sát các yếu tố phần mềm như đĩa khớp; dây chằng; dịch trong ổ khớp thì việc chụp thêm phim MRI cộng hưởng từ là cần thiết.

Mục đích chụp X-quang là để khảo sát khớp thái dương – hàm, hỗ trợ chẩn đoán bệnh lý răng hàm mặt. Từ đó để bác sĩ đưa ra phương án điều trị phù hợp, làm máng nhai, tập vận động hay cần phẫu thuật,...

Có thể chỉ đơn thuần là phim X-Quang panorama hoặc chụp chuyên sâu bằng conebeam CT 3D với FOV lớn để khảo sát khớp thái dương hàm 2 bên.

Một số tư thế chụp X-quang khảo sát thái khớp dương hàm bao gồm:

• Chụp X-quang răng chuẩn ngang đầu
• Chụp X-quang theo mặt phẳng ngang hầu
• Chụp X-quang sọ mặt từ xa
• Chụp X-quang từ phía dưới cầm lên đến đỉnh đầu.

Nếu khớp thái dương hàm ở trạng thái bình thường thì hình ảnh sẽ cho kết quả: lồi cầu xương hàm dưới có hình ảnh cấu trúc vòm nằm trong ổ chảo của khớp. Với trường hợp mắc bệnh lý thì có biểu hiện diện khớp bị mòn, di lệch đĩa sụn, khối u,...

3. Hình ảnh X-quang khớp thái dương hàm

Dưới đây là một số hình ảnh chụp X-quang khớp thái dương hàm mà bạn có thể quan sát:

4. Một số chẩn đoán thường gặp về khớp thái dương hàm

Để chẩn đoán chính xác tình trạng khớp thái dương hàm, bạn nên lựa chọn địa chỉ nha khoa uy tín ứng dụng công nghệ chụp X-quang hiện đại, bác sĩ giàu kinh nghiệm. Dựa trên hình ảnh X-quang cùng những kiến thức chuyên môn của mình, bác sĩ sẽ có những chẩn đoán và kế hoạch điều trị phù hợp.

Cùng với bệnh lý viêm khớp thái dương hàm thì một số vấn đề thường gặp về khớp thái dương như sau:

• Gãy thành phần của khớp thái dương hàm (vỡ hõm khớp, gãy đầu lồi cầu/cực trong lồi cầu) 
• Cứng khớp thái dương hàm (dính khớp xơ, dính khớp xương)
• Trật khớp thái dương hàm ra trước, ra ngoài hoặc lên trên 
• Thoái hóa khớp thái dương hàm
• Rối loạn phức hợp đĩa nồi cầu (Trật đĩa tái hồi, trật đĩa bất hồi, lỏng dây chằng đĩa)
• Rối loạn bẩm sinh và phát triển.

5. Quy trình thực hiện chụp X-quang và chẩn đoán hình ảnh

Chụp X-quang khớp thái dương hàm là kỹ thuật khá đơn giản, được thực hiện nhanh chóng và gần như không gây ra ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Một số lỗi cần lưu ý trong quá trình chụp X-quang khớp thái dương là việc người bệnh không giữ vị trí bất động khi chụp, dẫn đến hình ảnh X-quang không được rõ nét.

Quy trình chụp X-quang khớp thái dương gồm 6 bước như sau:

• Bước 1: Kỹ thuật viên chuẩn bị vật tư, người bệnh tháo bỏ các vật dụng kim loại (trang sức) có trên vùng đầu, mặt, cổ.
• Bước 2: Khởi động máy chụp X-quang và chọn chế độ chụp khớp thái dương hàm 2 bên. Tư thế của người bệnh cần đảm bảo:
  • Lưng thẳng, khối mặt đối xứng qua mặt phẳng dọc giữa, không quá cúi hay quá ngửa.
  • Mặt phẳng này phải đi qua đường nối lỗ tai - bờ dưới ổ mắt nằm song song với mặt sàn, cằm tì trên thanh đỡ cằm.
  • Người bệnh cắn thanh cắn và giữ trạng thái bất động trong quá trình chụp.
• Bước 4: Kỹ thuật viên đặt vị trí tia X trung tâm, khu trú vào phía trước bình tai (phần nhô lên ở phía trước xoắn tai) khoảng 1cm.
• Bước 5: Kỹ thuật viên ấn và giữ nút phát tia để thực hiện chụp phim khớp thái dương hàm theo các thông số đã chọn.
• Bước 6: Người bệnh rời khỏi vị trí chụp phim theo hướng dẫn của kỹ thuật viên. Tháo cát-xét và rửa phim hoặc in phim tùy vào hệ thống máy chụp.

Lưu ý: Trong quá trình chụp X-quang khớp thái dương hàm, người bệnh cần giữ vị trí bất động khi chụp, tránh cử động dẫn đến hình ảnh X-quang không được rõ nét.

Trong khi chụp sẽ được các bác sĩ, kỹ thuật viên hướng dẫn chi tiết, bạn không cần quá lo lắng về tư thế chụp X-quang khớp thái dương hàm.

Nha khoa Trẻ với hệ thống máy chụp X-quang hiện đại cùng đội ngũ bác sĩ uy tín, trợ tá chuyên môn cao, đáp ứng ứng các tiêu chí quan trọng trong chẩn đoán, điều trị bệnh lý về khớp thái dương hàm. Khách hàng có thể hoàn toàn yên tâm khi đến thăm khám, điều trị khớp thái dương hàm tại Nha khoa Trẻ.