Tại sao quai hàm bị cứng? Cách chữa cứng khớp hàm

Quai hàm bị cứng khiến việc há miệng, ăn uống và giao tiếp trở nên khó khăn…, cần xác định đúng nguyên nhân và điều trị kịp thời để hạn chế biến chứng nặng hơn.

Quai hàm bị cứng khiến người bệnh khó mở miệng, ăn uống và giao tiếp. Nguyên nhân có thể do chấn thương, rối loạn khớp hàm hoặc biến chứng sau nhổ răng. Việc nhận biết sớm dấu hiệu và áp dụng đúng phương pháp điều trị sẽ giúp người bệnh cải thiện chức năng hàm hiệu quả, tránh biến chứng kéo dài.

1. Hiện tượng quai hàm bị cứng là gì?

Cứng quai hàm (hay còn gọi là cứng hàm) là tình trạng các cơ nhai bị co rút hoặc viêm, khiến khả năng mở miệng bị hạn chế. Vì vậy người bị bệnh này thường gặp khó khăn khi ăn uống, nói chuyện hoặc nuốt nước bọt.

Bên cạnh sự bất tiện trong sinh hoạt hàng ngày, cứng hàm còn có thể là dấu hiệu cảnh báo những bệnh lý nghiêm trọng ở vùng đầu – mặt – cổ nếu không phát hiện và điều trị kịp thời.

2. Dấu hiệu cứng quai hàm

Dấu hiệu điển hình nhất của tình trạng cứng quai hàm là khả năng mở miệng bị hạn chế. Người bị bệnh có thể không thể mở to miệng như bình thường, thậm chí gặp khó khăn ngay cả khi cố gắng há miệng nhẹ. 

Bên cạnh đó, cứng hàm còn đi kèm với nhiều biểu hiện khác như:

• Đau vùng hàm, ngay cả khi không có cử động nào.
• Khó chịu khi thực hiện các hoạt động hằng ngày như đánh răng, ăn uống, nói chuyện.
• Hạn chế khả năng nhai hoặc nuốt, đặc biệt với các thực phẩm cứng, dai.
• Cảm giác đau thắt hoặc căng tức trong khu vực hàm, đôi khi lan sang thái dương hoặc tai.

Những triệu chứng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sống mà còn có thể tiến triển nặng hơn nếu không được thăm khám sớm.

3. Nguyên nhân gây nên cứng hàm

Tình trạng cứng hàm có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Việc xác định chính xác nguyên nhân sẽ giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả hơn.

3.1. Chấn thương hàm

Chấn thương do tai nạn, va đập hoặc sau các phẫu thuật liên quan đến vùng hàm – mặt có thể khiến các cơ và khớp hàm bị ảnh hưởng. Khi đó, cơ hàm thường có xu hướng co cứng lại để bảo vệ khu vực bị tổn thương. Điều này gây ra hạn chế vận động hàm, kèm theo cảm giác đau và căng tức khi cố gắng mở miệng.

3.2. Nhổ răng

Nhổ răng, đặc biệt là răng khôn có thể khiến cơ hàm bị kéo căng quá mức hoặc gây viêm nhiễm mô mềm quanh ổ răng. Trong một số trường hợp, nếu không chăm sóc đúng cách sau nhổ, người bệnh có thể gặp biến chứng sưng đau và cứng hàm tạm thời. 

3.3. Rối loạn khớp thái dương hàm (TMD)

Rối loạn khớp thái dương hàm là nguyên nhân phổ biến làm quai hàm bị cứng và đau hàm. Tình trạng này có thể xuất phát từ chấn thương, viêm khớp, di truyền hoặc thói quen nghiến răng lâu ngày. Điều này khiến người bệnh gặp khó khăn khi há miệng, gây ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày.

3.4. Xạ trị vùng đầu – cổ trong điều trị ung thư

Đối với bệnh nhân ung thư vùng đầu – cổ, việc xạ trị có thể gây ra nhiều tác dụng phụ không mong muốn, trong đó có cứng hàm. Quá trình điều trị này có thể làm tổn thương mô mềm quanh hàm, gây xơ hóa hoặc hình thành sẹo khiến khớp hàm mất dần độ linh hoạt. Hậu quả là người bệnh gặp khó khăn trong việc mở miệng, nhai hoặc giao tiếp sau điều trị.

4. Chữa quai hàm bị cứng tại nhà

Trong trường hợp bị nhẹ, cứng quai hàm có thể được cải thiện tại nhà bằng các phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả như sau:

4.1. Thay đổi chế độ ăn uống

Người bị cứng hàm nên chuyển sang ăn các loại thực phẩm mềm, lỏng như cháo, súp để hạn chế áp lực lên khớp hàm, giúp hàm có thời gian nghỉ ngơi và phục hồi. Đồng thời, người bệnh cũng nên chia nhỏ bữa ăn trong ngày để hỗ trợ giảm đau và dễ tiêu hóa hơn.

4.2. Vật lý trị liệu tại nhà

Massage nhẹ nhàng vùng hàm có thể giúp cải thiện sự linh hoạt của cơ và khớp hàm. Những bài tập này thường đơn giản, có thể làm tại nhà mỗi ngày từ 5–10 phút để tăng hiệu quả. Việc kiên trì luyện tập sẽ hỗ trợ phục hồi dần chức năng há miệng và giảm cảm giác căng cứng.

4.3. Dùng thuốc theo chỉ định

Một số loại thuốc như thuốc giãn cơ, thuốc giảm đau hoặc thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs như diclofenac) và corticosteroid (như prednisone) thường được kê đơn để hỗ trợ điều trị cứng hàm. 

Người bệnh có thể sử dụng thuốc tại nhà nhưng cần tuân thủ đúng liều lượng và thời gian sử dụng do bác sĩ chỉ định. Việc tự ý dùng thuốc hoặc kéo dài thời gian điều trị có thể gây tác dụng phụ không mong muốn.

5. Điều trị cứng quai hàm tại nha khoa

Khi tình trạng cứng hàm kéo dài hoặc không cải thiện với các biện pháp tại nhà, người bệnh nên đến các cơ sở nha khoa chuyên sâu để được thăm khám và điều trị đúng cách. Tại đây, bác sĩ sẽ xác định nguyên nhân cụ thể và chỉ định phác đồ điều trị phù hợp, giúp phục hồi chức năng hàm một cách an toàn và hiệu quả.

5.1. Thực hiện vật lý trị liệu chuyên sâu

Khác với các bài tập tại nhà, vật lý trị liệu tại phòng khám được thực hiện bởi chuyên gia có chuyên môn về phục hồi chức năng vùng hàm mặt. Một số kỹ thuật thường được áp dụng bao gồm: massage chuyên sâu, tác động mô mềm và kéo giãn cơ có kiểm soát. Những phương pháp này giúp làm mềm cơ, tăng độ linh hoạt của khớp và giảm cảm giác đau nhức kéo dài.

5.2. Điều trị theo nguyên nhân bệnh lý

Nếu cứng hàm bắt nguồn từ các vấn đề như rối loạn khớp thái dương hàm (TMD),biến chứng sau nhổ răng hoặc tổn thương do xạ trị, bác sĩ sẽ có hướng điều trị chuyên biệt. 

Trường hợp rối loạn khớp thái dương hàm có thể được can thiệp bằng máng nhai, thuốc chuyên dụng hoặc hướng dẫn điều chỉnh thói quen vận động hàm. Đối với bệnh nhân hậu xạ trị hoặc sau phẫu thuật, kế hoạch điều trị sẽ tập trung vào phục hồi chức năng và cải thiện chất lượng sống.

6. Cách phòng ngừa cứng quai hàm

Ngoài việc điều trị y tế khi cần thiết, người bệnh hoàn toàn có thể chủ động áp dụng các biện pháp đơn giản tại nhà để phòng ngừa hoặc hạn chế tình trạng cứng hàm như

• Tập thể dục cho hàm: Di chuyển hàm sang hai bên và giữ vài giây giúp tăng độ linh hoạt cho cơ hàm.
• Xoay tròn hàm: Thực hiện động tác xoay hàm theo vòng tròn giúp khớp hoạt động trơn tru hơn.
• Kéo duỗi hàm: Mở rộng miệng hết mức, giữ trong vài giây rồi lặp lại nhiều lần để tăng khả năng há miệng.
• Tránh nghiến răng: Loại bỏ thói quen nghiến chặt hàm để giảm áp lực lên cơ và khớp hàm, đặc biệt khi ngủ.

7. Điều trị quai hàm bị cứng tại Nha khoa trẻ

Tình trạng cứng hàm có thể khiến người bệnh gặp khó khăn khi ăn uống, nói chuyện hoặc thậm chí cả khi nghỉ ngơi. Tại Nha khoa Trẻ, người bệnh được điều trị bài bản và cá nhân hóa theo từng nguyên nhân gây bệnh – từ rối loạn khớp thái dương hàm đến biến chứng sau nhổ răng, hậu xạ trị,…

Thông qua hệ thống công nghệ hiện đại như Modjaw, CT Cone Beam 3D, scan kỹ thuật số iTero, bác sĩ sẽ đánh giá toàn diện chức năng khớp cắn và chuyển động hàm. Tùy theo tình trạng, bệnh nhân có thể được chỉ định:

• Máng thư giãn cơ, giúp giảm áp lực lên khớp thái dương hàm
• Mài chỉnh và theo dõi định kỳ, tái lập tương quan hàm lý tưởng
• Kết hợp vật lý trị liệu và hướng dẫn tại nhà, hỗ trợ phục hồi chức năng cơ – khớp hiệu quả

Quai hàm bị cứng không chỉ ảnh hưởng đến sinh hoạt mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe nếu không điều trị kịp thời. Nếu bạn đang gặp tình trạng khó mở miệng, đau hàm kéo dài hoặc nghi ngờ rối loạn khớp thái dương hàm, hãy đến ngay Nha khoa Trẻ để được thăm khám và tư vấn phác đồ điều trị phù hợp.